Konflikt krwi to rodzaj zaburzenia spowodowanego niezgodnością między antygenami krwi płodu i ciężarnej. Często prowadzi to do wielu anomalii zdrowotnych dziecka. Warto więc dowiedzieć się dokładniej, na czym polega konflikt serologiczny.
Konflikt grupy krwi to sytuacja, gdzie kobieta z krwią Rh- (bez antygenu D) ma urodzić dziecko posiadające krew Rh+ (z antygenem D). Różnica ta wynika z faktu, że płód odziedziczył grupę krwi po ojcu, natomiast organizm matki nie był przygotowany na nagłą obecność czynnika Rh w swoim krwiobiegu. Efektem jest właśnie konflikt krwi, polegający na mechanizmie obronnym ciężarnej i wyprodukowaniu przez jej układ immunologiczny przeciwciał, które mają pokonać powstałe „zagrożenie”.
Konflikt serologiczny może nastąpić, gdy zostaną spełnione dwa warunki:
- matka ma krew Rh-, a dziecko Rh+ (jakakolwiek inna opcja związana z czynnikiem Rh nie wywoła anomalii);
- dojdzie do zmieszania ich krwi, czyli minimum 0,2 ml krwi dziecka przedostanie się do krwi matki – wówczas organizm kobiety otrzyma sygnał, by rozpocząć walkę.
Kiedy występuje konflikt serologiczny
Biorąc pod uwagę, że kontakt krwi odbywa się zwykle dopiero podczas narodzin, a rozpoczęcie wówczas syntezy przeciwciał nie jest w stanie w tak krótkim czasie niczego złego wywołać, to – jak łatwo się domyślić – konflikt grup krwi przy prawidłowo przebiegającej, pierwszej ciąży zwykle nie jest żadnym zagrożeniem.
Powody do obaw to dopiero druga i każda kolejna ciąża. Przeciwciała, których produkcja uaktywniła się przy pierwszym dziecku, zachowują się w krwiobiegu kobiecym (działanie pamięci immunologicznej) i następnym razem szybciej atakują. Mają zdolność łatwego przedostawania się przez łożysko, więc bez trudu trafiają do krwi płodu i niszczą krwinki czerwone. Bardzo negatywnie odbija się to na rozwoju nienarodzonego jeszcze dziecka, a jednocześnie nie wpływa zupełnie na zdrowie fizyczne ciężarnej.
Jeśli jednak w pierwszej ciąży dojdzie do jakichkolwiek nieprawidłowości – np. poronienia, krwawień, operacji ginekologicznych, cesarskiego cięcia, inwazyjnych badań prenatalnych płodu – wówczas również nastąpi synteza przeciwciał i możliwy jest w takiej sytuacji konflikt serologiczny. Warto o tym fakcie pamiętać, ponieważ często powielany jest mit, że pierwsza ciąża to stuprocentowa gwarancja braku produkcji przeciwciał w ciele kobiety.
Przyczyny konfliktu grupy krwi
Co może spowodować konflikt grup krwi? Antyciała, które chcą „bronić” kobiecego organizmu, doprowadzają do choroby hemolitycznej płodu. Jej główne skutki to:
- anemia;
- niedotlenienie;
- zaburzenia rozwoju płodu;
- obrzęki;
- powiększenie się śledziony, wątroby i innych narządów wewnętrznych;
- żółtaczka;
- w rzadszych wypadkach obumarcie płodu.
Bardzo ważne jest, aby każda kobieta z krwią Rh- była podczas ciąży pod specjalistyczną opieką lekarską. Kontrolowanie poziomu wytwarzanych przeciwciał oraz sprawdzanie stanu płodu za pomocą ultrasonografu to jedno z działań profilaktyki śródciążowej w takich wypadkach.
Niezwykle dużą rolę odgrywa też immunoglobulina anty-D, czyli naturalny środek z krwi, podawany z formie zastrzyku – najpierw na początku trzeciego trymestru, a potem po porodzie. Immunoglobulina powstrzymuje przeciwciała, dając jednocześnie 98% pewność, że nie wywołają one konfliktu serologicznego w tej, jak i w następnej ciąży (jednak każda kolejna ciąża wymaga zastosowania kolejnych dawek preparatu). Co ważne, od tego roku zastrzyk ten jest bezpłatny (wcześniej ciężarna musiała sama zakupić środek w aptece w cenie ok. 300-400 zł, przez co wiele kobiet zwyczajnie rezygnowało z tej formy ochrony).